Осмата Божја заповед

 

 

Осмата Божја заповед

„Не сведочи лажно против својот ближен“ 

 

  „Но, Застапникот, Светиот Дух, Кого Отецот ќе го испрати во Мое име, ќе ве научи на сè и ќе ве потсети на сè што ви реков  (Јован 14:26) . 

  

  Исусовото ветување дека ќе го испрати Застапникот се исполни на празникот Педесетница, бидејќи тогаш Светиот Дух слезе врз апостолите, а Светата Црква го слави тој ден како свој роденден, што е потврдено и во Делата на апостолите:  „Кога конечно дојде денот на Педесетницата, сите беа заедно на едно место. Тогаш одеднаш се слушна звук од небото, како силен ветар што дува, и ја исполни целата куќа каде што седеа. И им се појавија јазици како огнени, и тие се разделија, и по еден слезе на секој од нив. Сите се исполнија со Светиот Дух и почнаа да зборуваат на други јазици, како што Духот им даваше да зборуваат“ (Дела 2:1-4).

  Колку беа големи и чудесни благодатите што Светиот Дух ги излеа врз апостолите при неговото доаѓање. Тој ги просветли за да можат со потполна јасност да го разберат Господовото учење, кое дотогаш им било многу нејасно. Тој ги зајакна за да можат да ги надминат сите пречки што им стоеја на патот во објавувањето на Светото Евангелие. Тој ги освети и ги натера да ги остават настрана своите грешки и несовршености и, како такви, да Го љубат Бога над сè и сè што е во Бога.

  Светиот Дух и денес продолжува да ни ги дарува истите благодати на нас кои не го попречуваме неговото дело. Тој нè просветлува да знаеме што му служи на нашето спасение и нè зајакнува со натприродна сила за да можеме да се бориме со добрата борба и да ги победиме непријателите на нашето спасение. Во светите тајни Тој нè чисти и осветува и ја излева љубовта Божја во нашите срца. Според зборовите на апостол Павле, тоа доаѓа во нашите срца и останува таму:  „Не знаете ли дека вие сте Божји храм и дека Божјиот Дух живее во вас“  (1. Кор. 3:16).

  Треба да му бидеме благодарни на Светиот Дух за овие големи благодати и да Му ветиме дека ќе ги користиме за нашето спасение. Треба да донесеме одлука совесно да ги исполниме сите Божји заповеди, бидејќи тоа е услов Светиот Дух да остане со нас и да не води кон осветување и блаженство.

  Кога зборуваме за осмата Божја заповед, потребно е да се каже:

  Што ни заповеда осмата Божја заповед?

  Што ни забранува осмата Божја заповед?

  Што ни заповеда осмата Божја заповед?

  Осмата Божја заповед ни заповеда:

  Секогаш да ја кажува вистината

  Секогаш да се грижи за честа и доброто име

  Секогаш да внимаваме на нашиот јазик.

  Секогаш да ја кажува вистината

  Никогаш да не лажеш значи секогаш да ја кажуваш вистината, или кој се чува од секоја лага, ја кажува вистината!

  Кога Бог ги забранува сите лаги во осмата заповед, ни заповеда секогаш да ја кажуваме вистината. За да ја исполниме оваа заповед, прво треба да нè поттикне мислата дека Бог е вечна вистина, чии зборови се самата вистина и кој никогаш не лаже.

  Значи, ако нашата цел и најстрога должност е да се стремиме кон што поголема сличност со Бога, тогаш треба да се стремиме да бидеме како Него во нашата љубов кон вистината, бидејќи љубовта кон вистината е единствената особина преку која можеме најблиску до Бога. Дури и ако се трудиме да бидеме слични на Бога по мудрост, добрина и светост, никогаш нема да бидеме блиску до Него во овие особини колку што би сакале, бидејќи поради нашата човечка слабост и со најдобра намера, често паѓаме во грев.

  Меѓутоа, со нашата љубов кон вистината е поинаку, бидејќи ако имаме цврста волја секогаш да ја зборуваме вистината, тогаш со Божја помош ќе можеме да ја исполниме таа волја и никогаш нема да лажеме, а со тоа ќе се приближиме најблиску до Бога. Затоа ова приближување до Бога е големо охрабрување секогаш да се зборува вистината во животот.

  За да ја направиме оваа одлука уште посилна, односно секогаш да ја зборуваме вистината, треба постојано да размислуваме за фактот дека Бог ја мрази лагата во иста мера и колку што ја сака вистината, што го потврдува и Светото Писмо:  „Лажливите усни му се одвратни на Господа, а оние што ја зборуваат вистината Му се насладуваат“  (Изреки 12:22).

  А колку Бог ги мрази лагите покажуваат и зборовите на Сирах:  „Лагите се гнасна дамка на човекот и секогаш се во устата на неуките“. Подобро е крадец отколку лажго, и двајцата ќе наследат пропаст. Лажењето е срамен обичај, а срамот на лажливецот останува кај него засекогаш“  (Сир 20:24-26).

  И, не е ни чудо што Бог е таков противник на лагата кога е самата вистина, а сатаната е, по целото свое битие, лажго и татко на лагата. Следи дека лажливецот прави грев кој е, од една страна, против Бога, а од друга страна, гревот го поврзува со сатаната и работи заедно со него. Затоа свети Амвросиј нè учи и предупредува: „Чувајте се од лажењето, зашто сите што ја сакаат лагата се деца на ѓаволот и се противат на Бога на вистината“.

  Колку Бог го мрази лажењето, се гледа од казната со која ја казнува. Во Делата на апостолите гледаме дека Бог многу строго ги казни Ананија и Сафира, дури и со смрт, за лажење. Напротив, луѓето кои ја сакаат вистината најмногу му се угодни на Бога и Тој им дава секакви благодати, како што е видливо од примерот на Натанаил, бидејќи Исус веднаш штом го виде овој ученик, веднаш ја изрази својата љубов кон него, велејќи:  „Ете, вистински Израелец, во кого нема измама“  (Јован 1:47).

  Исто така, Бог го сака секој кој е чесен и кој секогаш ја зборува вистината, а само таквите луѓе можат да имаат слатка надеж еден ден да влезат во вечното блаженство и радост на Рајот. Оваа голема среќа ни ја ветува и ни ја уверува псалмистот кога вели:  „Господи, кој ќе живее во Твојот шатор и кој ќе живее на Твојата света гора?“ „Кој оди исправно, кој прави исправно, кој ја зборува вистината од своето срце и не клевети со својот јазик“  (Псалм 15:1-3).

  Вистинитоста му угодува и на Бог и на луѓето. Човек за кој се знае дека е искрен и секогаш ја кажува вистината има репутација во заедницата, сите го почитуваат и добредојден е во сите ситуации од животот. Напротив, лажливецот е мразен, презрен и избегнуван од сите што го познаваат.

  Низ човечката историја, луѓето ја ценеле и ја одобрувале вредноста на вистинитоста. Затоа, ако секој човек сака да ја стекне почитта, довербата и љубовта на своите ближни, треба да биде искрен и секогаш да ја зборува вистината, бидејќи како што магнетот привлекува железо, така и вистинитоста ги привлекува срцата на луѓето. Вистинитоста, исто така, заслужува обѕир и простување на оние кои грешат, бидејќи кога ќе ја признаат својата вина, луѓето на нив гледаат поинаку и се однесуваат со нив пољубезно и понежно. Затоа, апостол Павле јасно нѐ предупредува:  „Затоа, отфрлајќи ја лагата, зборувајте ја вистината секој со својот ближен“  (Ефесјаните 4:25).

  Се разбира, може да се случи должноста и разумноста да не обврзат да ја премолчиме вистината и да не ја кажуваме, но никогаш не смееме да лажеме. Никогаш не треба да лажеме, а ако одеднаш кажеме лага, мора веднаш да ја исправиме и да признаеме дека сме погрешиле. Треба да се покаеме и исповедаме и да си наметнеме соодветно покајание како казна за гревот што го направивме за да не грешиме така во иднина. Со тоа ќе стекнеме углед меѓу луѓето и ќе ги скратиме нашите можни и заслужени казни.

  Да се ​​грижи за честа и доброто име

  Оваа наша грижа се протега и на честа на нашиот ближен и на нашата лична чест!

  Ние сме должни повеќе да се грижиме за честа и доброто име на ближниот отколку за неговите други земни добра, бидејќи честа вреди повеќе од парите и сите други материјални добра. Пред сè, никогаш не смееме да кажеме или правиме нешто без оправдана причина што неправедно би им наштетило на честа и добриот углед на нашиот ближен. Ова е строга должност за секој човек, бидејќи како што никој не смее неправедно да одземе туѓ имот, така е забрането и неправедно да му наштети на туѓиот углед. Затоа, ние сме должни да се чуваме од озборувања, клевети, прекор и потсмев, бидејќи сите тие дела помалку или повеќе ја нарушуваат честа и добриот углед на нашиот ближен.

  Меѓутоа, сето тоа не е доволно, бидејќи осмата заповед бара, ако можеме без големи тешкотии, да застанеме во одбрана на нашиот ближен кога некој неправедно ќе му наштети и ќе му го одземе добриот углед.

  Истото важи и за другите земни добра на ближниот. Ако предизвикаме штета на нечиј имот преку кражба, измама или други неправедни средства, од света христијанска љубов ние сме должни, ако е можно, да ја отстраниме таа штета. Затоа, љубовта ни заповеда да отстраниме се што може да му наштети на добриот углед на ближниот.

  Во историјата на Светата Црква, богобојазливите верници отсекогаш ја исполнувале оваа должност и не само што строго се чувале од озборувања, туку и одбивале да слушаат таков говор, со што го штителе добриот углед на својот ближен. Следејќи го нивниот пример, и ние денес треба да ја заштитиме честа и доброто име на нашиот ближен. Ако се најдеме во општество во кое се шират озборувања и ако озборувачот е наш рамноправен или подреден, треба да го опоменуваме и да се обидеме да го ослабиме лошиот и негативен впечаток што неговиот говор го оставил на присутните, ако е можно. Конкретно, не смееме да дозволиме озборувања за духовните и световните водачи и треба да се залагаме и да ги браниме, бидејќи ако лидерите неправедно и без добра причина го изгубат својот добар углед, тогаш нема да можат да ги извршуваат своите должности во корист на своите поданици.

  Понатаму, треба да ги чуваме тајните што ни се доверени, бидејќи на тоа сме принудени од природниот закон, кој ни забранува да правиме нешто непријатно или неправедно кон ближниот. Ние сме должни да чуваме тајни со нашите зборови, со кои се заколнавме да си ги чуваме тајните што ни се доверени. Се разбира, не смееме да ги откриваме ни оние тајни кои не ни биле доверени, но за кои случајно сме дознале, доколку тоа би ѝ наштетило на честа на ближниот.

  Сепак, сè уште има случаи кога се дозволува да се открие некоја тајна. Тоа може да се направи кога оној кој ја доверил тајната ќе дозволи целосно да се открие. Во тој случај, не му се прави неправда бидејќи тоа не се прави против негова волја.

  Исто така, дозволено е да се открие тајна дури и ако тајната станала позната на некој друг начин. Кога повеќе од еден човек знае за некоја тајна, тоа веќе не е тајна и не сме обврзани да молчиме за неа.

  Конечно, дозволено е да се открие тајна дури и ако нејзиното задржување би предизвикало голема штета на Светата црква, државата или поединец. Се разбира, во тој случај тајната мора да се открие, бидејќи секој треба, ако може, да го заштити својот ближен од зло.

  Истото важи и за тајните во писмата, бидејќи според законот на природата и народното право и законот, никој не смее да отвори туѓо писмо. Кога би било дозволено да се отвораат и читаат туѓи писма, би настанало големо неред во човечкото општество и секоја писмена комуникација би морала да престане. Дозволено е да се отвори туѓо писмо само кога тоа може да спречи приватна или јавна штета. Поради оваа причина, родителите и водачите можат да ги читаат писмата на нивните деца или групи доколку имаат основано сомневање дека тие писма содржат нешто забрането или нешто што е спротивно на добриот морал или морал.

  Понатаму, осмата заповед ни заповеда да се грижиме за нашата чест и добар углед доколку тоа го бара честа на Бога, доброто на нашиот ближен или должноста на нашиот клас. 
  Ако имаме право и должност да се грижиме за парите и за неопходните добра на животот, тогаш имаме уште поголема должност да се грижиме за нашата чест и добар углед, бидејќи честа и добриот углед вредат повеќе од сите други земни добра. Затоа мудриот Сирах вели:  „Погрижи се за своето име, зашто тоа ќе ти трае подолго од илјадниците големи златни залози“. „Среќниот живот трае неколку дена, но чесното име останува вечно“  (Сир 41:12-13).

  Посебно треба да се грижиме за нашата добра репутација ако тоа го бара Божјата чест, бидејќи Божјата чест често зависи од личната чест, односно од доброто мислење што другите го имаат за нас. Да земеме за пример еден христијански свештеник што ќе може да направи во чест на Бога ако ја изгубил честа меѓу своите поданици? Малку или речиси ништо, затоа што и совесно да ги извршува свештеничките должности, ќе има мал успех бидејќи сите се против него и го презираат.

  Истото може да се каже и за родителите и лидерите кои ја изгубиле честа. Затоа, никој не може да работи за слава Божја, ако тој самиот нема своја чест.

  Од она што е кажано, јасно е како обѕир кон Божјата чест нè принудува да се грижиме за сопствената чест. Ако поради тоа работиме за нашата чест, тоа не го правиме за себе, туку за Бога, и само Него го имаме пред очи, бидејќи нашата чест ја сметаме за средство за ширење на Божјата чест. Затоа Господ јасно нè предупредува:  „Така нека свети вашата светлина пред луѓето, за да ги видат вашите добри дела и да го прослават вашиот Отец небесен“  (Мт. 5, 16).

  Друга причина зошто треба да се грижиме за нашата чест е тоа што треба да му дадеме добар пример на ближниот и да го водиме кон побожност и страв Божји. Како такви, треба да се однесуваме според зборовите на апостол Павле:  „Затоа, да го следиме она што придонесува за мир и меѓусебно издигнување“  (Рим. 14:19).

  Најмногу треба да внимаваме да не му станеме камен на сопнување на ближниот, зашто Господ јасно предупредува и се заканува со овие зборови:  „А кој ќе наведе на грев едно од овие малечки што веруваат во мене, подобро е да му обеси на вратот воденички камен свртен од магаре и да се удави во морската длабочина“. „Тешко на светот поради навредите!“  (Матеј 18:6).

  Од кажаното, јасно е дека тој што нема чест целосно се изложува на опасност да стане виновен за скандал. Човекот на кој му недостига чест се смета за зол иако е добар, затоа што како таков дава лош пример на ближниот. А, лошиот пример е камен на сопнување за луѓето, затоа што човекот е склон да не го смета злото за кое го гледа или слуша кај другите, особено кај водачите, за злото што навистина е, и малку по малку доаѓа да го изврши истото зло, тешејќи се себеси со мислата дека не е толку зло кога овој или оној го прави. Сигурно и сосема јасно е дека губењето на честа или лошото мислење предизвикува навреда на ближниот.

  Напротив, исто така е сигурно дека честа и добриот глас служат како добар пример и издигнување на ближниот. Доблесниот човек ближниот го смета за чесен, има добро мислење за него и ја сака неговата доблест и сака да ја имитира. Токму затоа што добродетелниот живот може многу да го привлече ближниот и да му биде добар пример, апостол Павле вели и поучува:  „Бидете вредни во правењето добри дела пред сите луѓе“  (Рим. 12, 17).

  Понатаму, класните должности бараат од нас да се грижиме за нашата чест!

  Познато е дека честа стекнува доверба, а довербата е основа на просперитетот. Човек, без разлика од која социјална класа има, ако ужива добар углед во светот ќе напредува. Ако е трговец, дуќанот ќе му биде преполн, ако е занаетчија, ќе има многу работа, ако е работник, никогаш нема да му недостига работа.

  Меѓутоа, со некој што ја изгубил честа е сосема поинаку. Колку и да е вреден и способен, никогаш нема да напредува. Уште полошо е за некој кој ја изгубил честа, и припаѓа на класа која мора да ги води другите и да се грижи за нивното вечно спасение. Никој не сака да биде поучен, опомен или укорен од човек со лош глас, затоа што неговите заповеди се презрени и неговите добри учења се отфрлени. Родителот може да им ги даде на своите деца најубавите лекции, да се моли, да ги опоменува и да ги казнува, но сето тоа нема да има никаква корист ако нивното однесување е такво што ја изгубиле честа пред нив. 
  Истото важи и за сите лидери, без разлика дали припаѓаат на духовната или световната класа, бидејќи ако го изгубиле својот добар глас, тогаш во голема мера рацете им се врзани. Нивните предупредувања, казни и нивните добри примери се како семиња што паѓаат на пуста почва. Затоа родителите и лидерите треба да се грижат за нивната добра репутација и нивната чест, бидејќи колку подобро мислењето за нив, толку повеќе можат да им користат на нивните поданици, толку повеќе се слушаат нивните совети, толку подобар впечаток оставаат, толку е поефективен нивниот добар пример и подобро можат да ги извршуваат своите тековни и класни должности. Затоа апостол Павле го предупредува својот ученик Тимотеј:  „Никој да не те презира затоа што си млад! Уште повеќе, биди им пример на верниците во зборот, во однесувањето, во љубовта, во верата, во чистотата! Грижете се за себе и за својата наука! „Продолжи со овие должности, зашто со тоа ќе се спасиш себеси и оние што те слушаат“  (1. Тим 4:12-16).

  Секој човек треба да знае дека вистинската чест се заснова само на доблест. Свети Бернард учи дека доблеста е мајка на славата и дека само таа е достојна за чест. Оној што го прави она што е исправно и добро во сите околности од својот живот, ја стекнува наклонетоста на Бога и на секој чесен човек. Затоа, секој човек треба да се труди да живее чесно и доблесно, избегнувајќи ја секоја сенка на злото, бидејќи само така ќе има чест пред Бога и луѓето.

  Сепак, честа не смее да биде негова крајна цел. Треба да живее чесно за да си ја зачува и зголемува честа, но таа чест не смее да биде главна причина за неговиот чесен живот, бидејќи тоа тогаш би било алчно. Треба да знае дека амбициозноста била голем грев на фарисеите, кои правеле добро само за луѓето да ги видат и да ги почитуваат, почитуваат и ценат како такви. Исто така, важно е да се знае дека за честа треба да се грижи само онолку колку што е неопходна за Божјата чест, за давање добар пример на ближниот и за исполнување на должностите на својата животна положба, за да не падне во замката на амбициозноста и другите гревови. Ако неговата чест е нападната, му е дозволено да ја брани, особено ако тоа го бара честа Божја и доброто на ближниот.

  Господ Исус Христос дал убав пример за тоа како треба да ја браниме нашата чест, како што се гледа од Евангелието:  „Не сум опседнат од демон, туку го почитувам мојот Татко, а вие Ме презирате“  (Јован 8,49).

  Исто така, Господ се бранел кога фарисеите го обвиниле дека со помош на Велзевул истерува зли духови, што го потврдува со зборовите:  „Ако јас ги истерувам злите духови со помош на Велзевул, со чија помош ги истеруваат твоите синови? Затоа тие ќе бидат ваши судии. „Но, ако јас истерувам демони со Божјиот Дух, тогаш Божјото царство дојде врз вас“  (Матеј 12:27-28).

  Овие примери на Господ нè учат дека нашата одбрана треба да биде мирна и дека никогаш не треба да ги надминуваме границите на умереноста. Можеме да ги наведеме сите причини кои говорат за нашата невиност и да ги искористиме сите средства што ни се дадени со Божјиот и човечкиот закон за да ја спасиме нашата чест, но тоа мора да биде без страст, горчина и омраза, бидејќи ја имаме оваа заповед Господова:  „Љубете ги своите непријатели! Правете им добро на оние кои ве мразат! Благословувајте ги оние што ве проколнуваат! „Молете се за оние што ве прогонуваат!“  (Лука 6:27-28).

  Ако ни Божјата чест, ни користа на ближниот не трпи поради нарушувањето на нашата чест, тогаш најдобро е, по примерот на Господ Исус Христос, апостолите и светиите, да не одговараме ни на потсмев и клевета, бидејќи трпеливо поднесувајќи ги и молчејќи, Божјата чест честопати се шири повеќе отколку со најсјајното оправдување.

  Добро е да трпиме и да молчиме дури и ако немаме средства да се браниме и да си ја спасиме честа. Во тој случај, треба да се предадеме на Господа, да се надеваме на Него и да истраеме во трпение, бидејќи порано или подоцна нашата невиност ќе излезе на виделина и ќе си ја вратиме изгубената чест. А, ако тоа не се случи, тогаш треба да се утешиме со наградата која, според ова Господово ветување, секако нè очекува на Небото:  „Блажени сте вие ​​кога ќе ве навредуваат и прогонуваат и лажно ќе кажат секакво зло против вас поради мене! Радувајте се и радувајте се, зашто вашата награда е голема на небото!“  (Матеј 5:11-12).

  Секогаш да внимаваме на нашиот јазик.

  Речиси сите гревови против осмата заповед се направени, поточно, се направени со јазикот!

  Лажното сведочење на суд и надвор од судот, лагите, озборувањата, клеветите, обвинувањата, лажните пресуди не се ништо повеќе од гревови на јазикот. Ако сакаме да се заштитиме од овие гревови кои предизвикаа таква беда во светот што толку многу луѓе се проколнати поради нив, тогаш треба внимателно да го чуваме јазикот.  
  Човек кој не внимава на својот јазик многу често, греши против осмата заповед и ја оптоварува својата совест со безброј гревови. Затоа Бог ни заповеда да го чуваме јазикот во осмата заповед. Се поставува прашањето, што сме должни да направиме за да можеме да ја исполниме оваа заповед?

  Првото нешто што треба да направиме е внимателно да се чуваме од непромисленост и брзање во говорот, бидејќи непромисленоста е мајка на многу гревови. Ако не сме внимателни во говорот, тогаш во исповедта треба да ги исповедаме многуте гревови на јазикот што сме ги направиле и кои му штетат на нашето вечно спасение. Затоа во Книгата Изреки е напишано:  „Кој ја чува устата своја, си го чува животот, а кој зборува непромислено, си ја уништува главата“  (Изреки 13:3).

  Овие мудри зборови не упатуваат секогаш да внимаваме на својот јазик, односно секогаш добро да размислуваме пред да зборуваме дали тоа што го кажуваме е добро и праведно. Во нашиот говор треба да се однесуваме како луѓе кои примаат и даваат пари. Исто како што прво ги испитуваат парите за да се уверат дека се вистински, ние треба добро да размислиме пред да зборуваме и да видиме дали можеме да ги кажеме со сосема чиста совест. Само ако бидеме многу внимателни со нашиот говор, нема да жалиме што сме кажале.

  Втората работа што треба да ја направиме е често да размислуваме за Господовите зборови:  „Ви велам дека луѓето ќе одговараат на Судниот ден за секој невнимателен збор што ќе го кажат“. „Со зборовите ваши ќе бидете оправдани, а според зборовите ќе бидете осудени“  (Матеј 12:36-37).

  Според свети Јероним, бескорисен збор е оној што не носи никаква корист ниту за оној што го зборува ниту за оној што го слуша. А, свети Тома Аквински нагласува дека бескорисни зборови се оние што не се однесуваат на некое рационално добро.

  Човек кој нема намера да постигне нешто корисно со својот говор зборува бескорисни зборови. Ако некој мора да одговори пред Бога за зборови кои не содржат зло и кои не ги навредуваат вистината, љубовта и правдата, колку поголема одговорност ќе има за зборовите што содржат зло, тогаш се поставува прашањето каква судбина го чека оној што направил грев на лажење, озборување, клевета, поттикнување или пцуење? 
  Размислувањето дека ќе одговараат пред Бога за секој непотребен збор, како и разбирањето на вредноста на тишината, ги навело светите и блажени членови на светата Католичка црква внимателно да избегнуваат грешни зборови и да зборуваат што помалку во секојдневниот живот.

  И ние сме должни да се однесуваме вака, а доколку паднеме во искушение да лажеме или озборуваме, веднаш треба да се потсетиме дека тоа не смееме да го правиме и дека еден ден ќе одговараме за тоа. Исто така, ако се најдеме во општество кое не принудува да кажеме нешто што е спротивно на љубовта кон Бога, треба да се потсетиме дека еден ден ќе застанеме пред Бога и ќе одговараме за секој збор што ќе го кажеме. Затоа треба да зборуваме што помалку или само она што е потребно и добро. Човек кој го држи јазикот под контрола и не греши во зборовите покажува голема вештина и мудрост.

  Третото нешто што сме должни да го направиме е да ги чуваме нашите срца од амбиции, омраза, желба за одмазда и други зли страсти. Познато е дека ако се затвори извор, потокот пресушува, ако се отсече корен, дрвото се суши, а ако се урне темел, зградата пропаѓа. Исто така, лошиот говор ќе исчезне ако срцето се очисти од сите неуредни страсти, зашто од нив доаѓаат сите гревови на јазикот.

  Зарем амбициозноста и среброљубието не се причина за многу лаги, а омразата и желбата за одмазда причина за озборувања и клевети, а самољубието и зависта поттикнување на страшни зла?  
  Навистина, додека овие страсти сè уште се во срцето, ќе има и злобен говор, како што потврдува Господ:  „Како можеш да зборуваш добро, кога си зол? „Зашто устата зборува од изобилството на срцето“  (Матеј 12:34).

  Човекот кој ги победува немирните страсти на своето срце, може и да го контролира својот јазик и никогаш да не го користи за лоши цели, зашто како што само слатка вода доаѓа од слаткиот извор, така и само добриот говор доаѓа од доброто срце. Како доказ за тоа служат сите благочестиви и доблесни верници во историјата на Светата Црква.

  Човек кој се труди да не пушти никакви лоши склоности во своето срце, многу ретко греши со јазикот. Сè што кажува се стреми да биде вистина, ги презира сите озборувања, а од неговата уста не излегува никаков лош збор. За да го заштити својот јазик од лошиот говор, тој знае дека во своето срце мора да ги потиснува и уништи сите неуредно страсти. Особено, тој знае дека мора да донесе одлука никогаш да не зборува во првата жештина на возбуда, туку да молчи додека возбудата не се смири и смири. Ако се однесува вака, знае дека ќе се спаси од многу зборови за кои подоцна често и горко би се каел.

  Треба добро да ги запомниме овие три правила и да ги следиме. Значи, никогаш не треба да зборуваме непромислено, туку должни сме да одвоиме неколку моменти пред да зборуваме за да размислиме дали тоа што сакаме да го кажеме е правилно и добро, постојано држејќи ги пред очи зборовите на Господ во кои Тој нè предупредува дека ќе одговараме строго за секој изговорен бескорисен збор.  Треба да ја победиме секоја грешна страст, особено амбицијата, зависта, омразата и секоја желба за одмазда. Во нашите напори да го чуваме својот јазик под контрола, секогаш треба да ги држиме пред очи зборовите од Псалмот:  „Ќе го чувам својот пат за да не грешам со својот јазик; „Ќе ја зауздам устата своја“  (Псалм 39:2).

  Само среќниот човек ќе може да се пофали дека никогаш не лажел, дека никого не озборувал и дека ги избегнувал сите бескорисни муабети. Како таков, ќе живее мирно и задоволно, ќе умре блажено, а во него целосно ќе се исполнат зборовите на апостол Петар:  „Кој навистина сака да го сака животот и да гледа убави денови, нека го чува јазикот свој од злото и усните да не зборуваат измама“  (1. Пет. 3,10).

  Што ни забранува осмата Божја заповед?

  Како прво, осмата заповед ни забранува да зборуваме што не е точно, а особено ни забранува да сведочиме лажно на суд. Оној што лажно сведочи на суд, во корист или против друг, не само што е виновен за лажење, туку и греши против правдата, бидејќи она што не е правилно го прикажува како правилно, а целосно го искривува она што е правилно. Со тоа го наведува судијата да ги ослободи виновните и да ги осуди невините.

  Како лажен сведок, едно лице не може да добие простување за гревот додека, ако е можно, не ја поправи неправдата што му ја нанел на својот ближен. Ако под заклетва го потврди лажното сведочење, тој прави кривично дело лажно сведочење. Затоа, не треба да чуди што Светото писмо вклучува лажно сведоштво меѓу гревовите што Бог особено ги мрази и што лажните сведоци ги нарекуваат деца на ѓаволот. Затоа, како повикан сведок во судот, треба да ја кажеме вистината без разлика дали таа ни штети или користи нам или на другите. Треба да запомниме дека за секој збор што ќе го изговориме на суд, еден ден ќе треба да дадеме строга сметка и дека нашата душа и блаженство ќе пропаднат ако дојдеме пред Божјиот суд како лажен сведок.

  Осмата заповед ги вклучува следните гревови: лажење, лицемерие, озборување, клевета, поттикнување, прекор, лажно или лажно сомневање, лажно или лажно судење и воопшто сите гревови кои ја нарушуваат честа и доброто име на ближниот.

  За лагите

  Кога се зборува за лаги, потребно е да се каже:

  Лагата се јавува кога свесно и намерно кажуваме лага, односно лагата е свесно наведена лага или измама.

  Лажењето е штетен грев бидејќи му штети на поединецот, на целиот човечки род и на самиот лажго.

  Лагата се јавува кога свесно и намерно кажуваме лага, односно лагата е свесно наведена лага или измама.

  Свесно зборуваме невистина кога свесно знаеме дека тоа што го кажуваме е невистинито или лага. Ако кажеме нешто што не е во ред и свесно веруваме дека тоа е вистина иако кажуваме невистина, како такви не лажеме затоа што таа невистина не ја кажуваме со знаење. Намерно кажуваме лага доколку имаме волја и намера лагата да ја претставиме како вистина и на тој начин да ги измамиме другите.

  Значи, ние сме лажливци кога свесно и намерно кажуваме лага, или кога имаме намера свесно да ги измамиме другите и да ги наведеме да веруваат дека лагата е вистина. 
  Лагата може да биде: од шега, од потреба, од корист и од инает.

  Кога лажеме за да го поминеме времето и да ги забавуваме другите, се лажеме од шега.

  Кога се обидуваме да му направиме услуга на некого со лажење, се лажеме од корист.

  Кога се обидуваме да се извлечеме од неволја со лажење, лажеме од потреба.

  Кога преку нашите лаги му наштетуваме на нашиот ближен по душа или временско добро, тогаш лажеме од штета.

  Што се однесува до гревовноста, лагата што му штети на ближниот секогаш е тежок грев, ако нанесената штета е голема. Лагите од шега, наклонетост и неопходност по природа се само срамни гревови, но можат да бидат и тешки, во зависност од штетата и околностите. Без разлика дали лагата е тежок или благ грев, ние секогаш сме должни да ја избегнуваме и мразиме затоа што таа сама по себе е многу срамна и многу штетна по нејзините последици.

  Овде, на земјата, на сите луѓе им е заповедано да бидат што е можно повеќе слични на својот Бог и Творец, што Господ Исус Христос го потврдува со зборовите:  „Бидете совршени, како што е совршен вашиот небесен Татко“  (Матеј 5:48).

  Бог е вечна вистина, не познава лага и е непријател на секоја лага, што Валаам го потврдува во својата песна:  „Бог не е човек, да лаже, ниту син на Адам, да се покае“. "Дали тој зборуваше, а не го направи тоа? Дали вети, а не го исполни?  "

  Бидејќи сме должни да се трудиме да бидеме што повеќе слични на Бога, должни сме да ја усвоиме неговата најдобра карактеристика или карактеристика, односно неговата вистинитост.  
  Господовата опомена:  „Затоа, бидете совршени, како што е совршен вашиот небесен Татко “, ја содржи и должноста да ја сакате вистината како што ја сака Бог и никогаш да не ја напуштате. Бог би престанал да биде Бог доколку ја напушти вистината и затоа никогаш не дозволува човекот, како Негов лик и подобие, да биде извалкан со лаги.

  Како што е познато, Господ забранува убиство, но има случаи кога тоа е дозволено. Исто така, легитимната влада има право да ги казни криминалците со смрт, а убиствата исто така се дозволени во праведна самоодбрана. 
  Слично на тоа, Бог забранува напорна работа во неделите и празниците, но сè уште има случаи кога е дозволена напорна работа, како на пример кога се покажува чин на љубов кон болен човек или кога некој е принуден да ја отстрани штетата од себе или од својот ближен. Бог им заповедал на послушност од децата и од оние кои се на власт, но ако родителите и претпоставените наредат нешто што е грешно, тогаш должноста за послушност престанува.

  Слично е и со другите заповеди кои престануваат да бидат обврзувачки под одредени услови. Но, со лагата е сосема поинаку, а Господ во никој случај не може да го дозволи тоа, бидејќи таа е секогаш злобна и се спротивставува на неговата вистинитост. Со лажење, човекот станува сличен на Ѓаволот, бидејќи тој е дух и татко на лагите. 
  Ѓаволот веќе ги уништил Адам и Ева со своите лаги кога ги убедил да јадат од забранетото овошје, велејќи им дека нема да умрат, туку ќе бидат како богови. И тој ја продолжува оваа лажна игра од век во век и нема да престане до крајот на светот.

  Затоа, човекот кој лаже го уништува Божјиот лик во себе и станува еднаков со Ѓаволот, а на него можат да се применат вистинските зборови Господови:  „Ти си од својот татко Ѓаволот и сакаш да ги вршиш желбите на својот татко“  (Јован 8:44).

  Затоа најголемиот срам на човекот е кога наместо Бог ќе го избере Ѓаволот за свој пример и ќе стане како него.

  Лажењето е срам само по себе и е целосно против Божјиот закон. Ако ги погледнеме Новиот и Стариот Завет, ќе најдеме многу места каде што лажењето е означено како грев од омраза, што е потврдено со зборовите:  „Лажливите усни му се одвратни на Господа, а оние што ја зборуваат вистината Му се насладуваат“  (Изреки 12:22).

  „Лагата е одвратна дамка за човекот, а секогаш е во устата на неуките. Подобро е крадец отколку лажго, и двајцата ќе наследат пропаст. Лажењето е срамен обичај, а срамот на лажливецот останува кај него засекогаш“  (Сир 20:24-26).

  Господ ги нарекува лажговците деца на Ѓаволот и им заповеда на своите ученици секогаш да ја зборуваат вистината:  „Нека вашиот говор биде да, да - не, не! „Сè што е повеќе од ова доаѓа од лукавиот“  (Матеј 5:37).

  А апостол Павле исто така предупредува:  „Затоа, отфрлајќи ја лагата, зборувајте ја вистината секој со својот ближен, зашто ние сме членови еден на друг“  (Ефес. 4:25).

  Во почетокот на Светата Црква, вистината им вредела повеќе на првите христијани отколку овој световен живот, а денес многумина често кажуваат разни лаги и забораваат дека за нив ќе треба да дадат строга сметка пред Бога.

  Лажењето е штетен грев, бидејќи му штети на поединецот, на целиот човечки род и на самиот лажго.

  Лажењето му нанесува голема штета на човекот затоа што ако го излажат, тој има погрешно расудување, размислува, постапува и зборува поинаку отколку што треба и поради тоа трпи поголема или помала штета. Има многу такви лаги и тие можат да бидат штетни за другите, иако на прв поглед изгледаат безначајни.

  Исто така, лажењето му штети не само на поединецот туку и на целиот човечки род. Кога лажењето би било дозволено, ќе исчезнат сите врски на човечкото општество и би настанала таква неред што заедничкиот живот би бил невозможен.

  Затоа, некој што лаже не само што го поткопува доброто на поединечни поединци, туку го поткопува и доброто на цели семејства и заедници, односно ги уништува темелите на човечкото општество.

  Понатаму, лажливецот најмногу си нанесува штета!

  Омилена личност на секој човек е некој кој е искрен, отворен и ја кажува вистината. Таков човек секаде се почитува, уживаат да бидат во негово друштво и му веруваат целосно. Напротив, тој што лаже е најмногу презрен. И покрај тоа што лажго понекогаш ја кажува вистината, тој сè уште нема доверба, избегнување и презирање од сите. Бог го презира и лажливецот и го казнува во времето и вечноста. Како пример служат Ананија и Сафира, кои беа казнети со смрт за лажење.

  Лажговците стојат на ред со најголемите криминалци и ако не се покајат и не се поправат до крајот на животот, нивната судбина е во страшните пожари на пеколот.

  Се разбира, секоја лага не е смртен грев, но како што секој невнимателен грев направен често води до смртен грев, така е и со лагите, зашто под сенката на лагите цвета и расте секое злосторство и грев. Затоа треба да се пазиме од лаги, бидејќи и малата е многу срамна, особено во устата на некој што треба да биде вистинит пред се друго и пред се. 
  Иако никогаш не смееме да лажеме, не сме секогаш должни да ја откриеме вистината.

  Лажењето никогаш не е дозволено, а откривањето на вистината е заповедано само ако тоа го бараат честа Божја, правдата и љубовта. Доброто на верата, христијанската претпазливост, личното добро и доброто на ближниот понекогаш прават должност да се сокрие вистината, но само под услов тоа да се прави без лаги. Затоа раните христијани строго молчеле за одредени вистини на верата за да не бидат изложени на потсмев на неверниците. Тие исто така не открија каде се наоѓаат нивните христијански браќа, за да не бидат фатени во затвор и смрт.

  Значи, ако некој праша за нешто што нема право да го знае, тогаш на некој начин може да му се каже да не прашува што не е негово право да знае. Во важни случаи, исто така е дозволено да се користи израз кој има повеќе значења. Така, нешто може да се испушти во говорот за слушателот да разбере различно значење од говорот. Затоа Авраам, во Египет, рекол дека неговата сопруга Сара е негова сестра, за да не биде убиен. Ова не беше лага, туку само дозволен израз и излез од ситуацијата, бидејќи Авраам само молчеше за фактот дека Сара му е сопруга. 
  Изразот кој има повеќе значења се состои од употреба на збор или начин на зборување што дозволува различни значења. Таков двосмислен говор треба да користиме само ако има многу важна причина вистината да не се открие. Никогаш не треба да зборуваме двосмислено со намера некого да доведеме во заблуда.

  Затоа, во важни случаи е дозволено да се организира говор на таков начин што другиот ќе го земе во сосема поинаква смисла. Бог ни дал говор, не за да можеме да ги прикриеме нашите мислења и да го измамиме ближниот, туку за да можеме, според нашата совест и знаење, да му го откриеме на ближниот само она што е неопходно да се знае. Затоа, овие зборови на богобојазливиот и праведниот Јов треба да служат како правило:  „Додека е мојот дух во мене, а здивот Божји е во моите ноздри, моите усни нема да зборуваат зло и нема да има измама на мојот јазик“  (Јов 27, 3-4).

  За лицемерието

  Како што сме должни да се чуваме од лаги, мора да се чуваме и од лицемерие, или преправање!

  Ние грешиме со лицемерие или преправање кога изгледаме подобри и попобожни отколку што сме навистина за да ги измамиме другите. 
  Преправањето или лицемерието е срамен грев во неговите причини и последици. Совеста на секој човек му кажува дека гревот е грд и срам, и затоа е сосема природно и најголемиот злосторник да се обидува да ги прикрие своите зли дела. Затоа Господ вели:  „Секој што прави зло, ја мрази светлината и не доаѓа кон светлината, за да не бидат откриени неговите дела“  (Јован 3, 20).

  Човек кој се обидува да го скрие злото што го прави за да не го види светот, не е лицемер и не им припаѓа на оние што се преправаат. Општо земено, добро е човек да ги прикрие своите лоши дела, бидејќи ако се скриени, тогаш не го навредува ближниот и уништување не го снајде никој освен оној што греши, односно грешникот.

  Лицемер не е човек кој прави добро за да го фалат луѓето затоа што се стреми кон суета или самозадоволство и човечка слава. Таквиот човек ги губи сите натприродни заслуги за неговите добри дела бидејќи нема добри намери.

  Лицемер е човек кој внимателно ги прикрива своите лоши мисли, страстите и своите гревови и секогаш се претставува во добро светло за да ги измами луѓето да мислат дека тој навистина е таков каков што изгледа, односно дека е чесен и добар. Лицемерот нема намера да биде добар, но ќе направи се за да се појави. Неговото срце е расипано и полно со желба за самоправедност или суета, за човечка чест, пофалба и слава, и тој бара лични интереси со измама и наликува на, како што вели Господ, варосани или малтерисани гробници.

  Господ им се заканува на лицемерните луѓе со зборовите:  „Тешко вам, книжници и фарисеи, лицемери! „Така и вие однадвор им изгледате на луѓето праведни, а внатре сте полни со лицемерие и беззаконие“  (Матеј 23:27-28).

  Како што гробовите се покриени и украсени за да се скрие нивната содржина од луѓето, така и лицемерот го крие своето вистинско мислење и лице. Таквиот човек тајно попушта на сите страсти, бидејќи нема страв од Бога, туку јавно не прави ништо зло и ја избегнува сенката на гревот. Пред луѓето се јавува побожен, полн со ревност за Божјата чест, полн со омраза кон гревот и прави добри дела, особено оние што се видливи. Ревносно присуствува на јавните богослужби и често ги прима светите тајни, ја почитува заповедта за пост, дава милостина, радо зборува за верата и се однесува така што секој што не го познава одблиску го смета за верен Божји слуга.

  Значи, лицемер е човек кој не е вистински побожен, туку се преправа дека е таков за да ги измами другите. Лицемерот е лажливец, бидејќи како што лаже за да го измами својот ближен е лажливец на збор, така е и оној што се преправа дека е побожен, но во реалноста не е лажливец на дело.

  Лицемерието е веќе грешно само по себе и е достојно за секоја осуда затоа што е лага!

  Исто како и лажењето, лицемерието е тежок или благ грев, поточно, неговата сериозност се определува според тоа дали има намера да постигне полесна или потешка намера. Така, Јуда, кој го бакнал Господа за да го предаде, направил тежок грев бидејќи неговото лицемерие се проширило на големо злосторство, имено, предавството на Господ. Независно од тоа дали лицемерието е тежок или благ грев, тоа секогаш е вродено зло, бидејќи извира од зли причини. Овие зли причини се првенствено суета или самобитност и ароганција.

  Како што доблеста е почитувана и почитувана од сите, дури и корумпиран човек не може да го негира своето сочувство. Да се ​​биде навистина доблесен не е лесно и да се постигне таа цел бара многу борба и самоодрекување. Има многу кои би сакале евтино да ја постигнат славата на доблеста, па затоа се препуштаат на лицемерието и изгледаат доблесни кога навистина не се. Такви беа книжниците и фарисеите, чиј главен грев беше гордоста. Тие се молеле, постеле, давале милостиња, прецизно ги почитувале сите церемонии и ги покажувале сите знаци на вистинска побожност, но на тоа не биле принудени од љубовта Божја, туку од славата и пофалбата на луѓето.

  Втората причина за лицемерието е алчноста!

  Од алчност, сиромашните често стануваат лицемери, бидејќи со ревносно одење во црква и благочестиво молење покажуваат дека се побожни, затоа што сакаат другите да ги гледаат и да ги сметаат за добри верници за да добијат поголема поддршка или помош од нив. 
  Исто така, разни пороци како кражба, измама, лихварство и нечистотија прават многу луѓе лицемери. За дополнително да ги прикријат своите лоши дела, тие се преправаат дека се добри верници, работат за верата, се запишуваат во братства, патуваат на аџилак и често одат на исповед и причест. Таквото лицемерие Господ ни го презентира со прекрасно варосана гробница, во чија внатрешност нема ништо друго освен самото гниење.
  Конечно, лицемерието има своја причина во заведувањето!

  Мораме да знаеме дека Ѓаволот има многу вообичаена и прилично ефикасна навика да зема облик на ангел на светлината кога сака да ги измами невнимателните луѓе, вклучително и верниците.  
  Познато е како под маската на својот најдобар пријател и пришол на Ева и ја завел. Исто така, познато е дека тој го користел Светото Писмо за зли цели кога го искушувал божествениот Спасител во пустината. Ова лажно однесување на Ѓаволот го земаат за пример заводниците и лажните пророци, затоа што знаат дека секој би ги презрел и би се одвратил од нив доколку се појават и се прикажат во нивниот вистински лик. Затоа земаат форма на светец за полесно да го извршат своето ѓаволско измамно дело. 
  Познато е дека речиси сите еретици биле лицемери. Тие се претставувале како ревносни Божји слуги и се фалеле со извонредни благодати и откровенија од Бога и така успеале да заведат многу луѓе. Господ ги нарекува еретиците  лицемери и нè опоменува против нив со зборовите:  „Чувајте се од лажните пророци, кои доаѓаат кај вас во овча облека, а одвнатре се волци грабливи“  (Матеј 7, 15).

  Исто така, оние злобни луѓе кои сакаат да заведат нечија невиност и целомудрие немаат попогодни средства од лицемерието за да ја постигнат својата цел. Злобните луѓе знаат да ги придобијат луѓето кои сакаат да ги заведат со своето добро однесување. Кога ги посетуваат, тие им зборуваат само за побожни работи и се побожни пред нив како светци Божји. Како такви, тие постепено ја стекнуваат довербата на овие луѓе и на тој начин ја постигнуваат својата цел.

  Ако ги погледнеме последиците од лицемерието, тоа станува уште погрдо. На добрите дела им одзема секаква натприродна вредност и ги прави неспособни да постигнат каква било награда во другиот свет. Со часови клекнување и молење со подадени раце, постење секој ден на леб и вода, давање големи дарови на сиромашните, практикување на доблестите на кротост, послушност и чистота е залудно и не носи ни најмала награда за вечноста, ако овие доблести и добри дела не се направени од љубов кон Бога, туку од љубов кон Бога. Господ нè потсетува на ова со зборовите:  „Внимавајте да не ја практикувате својата праведност пред луѓето да бидат видени од нив! Во спротивно нема да имате награда од вашиот небесен Татко. Затоа, кога давате милостина, не трубајте пред вас, како што прават лицемерите по синагогите и по улиците, за да бидат прославени од луѓето. Вистина, ви велам, тие веќе ја примија својата награда. Кога даваш милостина, не дозволувај твојата лева рака да знае што прави твојата десница, за да биде твојата милостина во тајност. Твојот Татко, кој гледа во тајност, ќе те награди јавно. Кога се молите, не бидете како лицемерите, кои сакаат да стојат и да се молат по синагогите и по улиците за да бидат видени од луѓето. Вистина, ви велам, тие ја примија својата награда  (Матеј 6:1-5).

  Лицемерот е заслепен и не гледа дека сето добро што се труди да го направи е залудно и нема да му користи на ниту еден начин. Тој е сличен на работник кој својата тешко заработена и добро заработена плата ја фрлил во вода. Тој не само што ги губи заслугите на своите дела, туку ја губи и милоста Божја, затоа што не ја бара Божјата чест, туку само својата, а неговото срце е полно со самоправедност или суета и желба за слава и човечка пофалба, и токму тоа е главната причина зошто Бог му ја негира својата милост, како што апостол Петар му ја потврдува   милоста на Бога .

  Лицемерниот човек е полн со измама и лукавство и како таков е неугоден на Бога и затоа Бог му го затвора изворот на Својата милост, како што може да се види од Изреките:  „Зашто само праведниците ќе ја наследат земјата, а непорочните ќе останат во неа“. „И ќе ги истреби злите од земјата и ќе ги искорени хулите од неа“  (Изреки 2:21-22).

  Лицемерот е често Ѓаволот во човечки облик и работи на уништување на душите.   
  Господ беше полн со љубов и милост кон најголемите грешници, затоа што: Марија Магдалена, прељубницата во храмот, жената кај Јакововиот бунар, даночникот Закхеј, болниот и крадецот на крстот најдоа милост во него. Меѓутоа, тој постапил сосема поинаку кон книжниците и фарисеите, кои биле лицемери. Им се закануваше одново и одново и со страшни зборови им ја претскажуваше нивната вечна пропаст.

  Значи, лицемерието е страшен грев кој на човекот му ја негира Божјата благодат и носи проклетство, а речиси секогаш лицемерот останува непокајник или непрежален. 
  Светата католичка доктрина и вера учат дека за преобраќање, пред сè, неопходно е вистинско самоспознавање, бидејќи додека грешникот не ја препознае својата беда, нема и не може да се подобри. Токму овој услов на покајание му недостасува на лицемерот, бидејќи тој е целосно заслепен и не ја гледа бездната на својата злоба, па затоа ги отфрла сите обиди за самоусовршување и останува во грев.

  Понатаму, за покајание е потребна и понизност! 
  А лицемерот не го исполнува овој услов, затоа што не сака да се понизи пред Бога и луѓето и не сака да се покаже како сиромашен грешник и затоа останува во својот грев.   
  Исто така, вистинското каење или покајание е особено неопходно за покајание. Грешникот треба да го мрази сето зло пред сè и мора да жали што толку често и тешко го навредувал Бога, најголемото и најмилото добро. Тоа не го прави ни лицемерот, бидејќи не знае покајание затоа што неговото срце е целосно злобно и затоа останува во грев.

  Од тие причини, фарисеите останаа во својата ароганција и непокајание, додека дури и некои од најголемите грешници се обратија и ги спасија своите души преку упорно покајание. Јасно е дека фарисеите биле лицемери, а лицемерите не се преобратуваат. Затоа, од примерот на фарисеите, со право може да се каже дека и лицемерите го носат знакот на сопствената пропаст.

  Вреди да се спомене и злото што таквите луѓе го прават меѓу своите ближни. Многу лицемери се преправаат дека само ги доведуваат во заблуда и ги уништуваат другите, а многу често успеваат. Нивните доверливи соседи паѓаат во нивните деструктивни и зли мрежи и гинат заедно со нив.

  Лицемерот ја бара својата жртва таму каде што знае дека луѓето живеат со вера и во страв Божји. Се преправа дека е пријател на верата, кој горливо се моли и ужива да оди во црква. Со ваквото однесување тој сака да ја стекне довербата на својата жртва, на која подоцна ги наметнува своите принципи и размислувања. Преправајќи се дека е најголем пријател на вистината и доблеста, тој многу ги фали и ги шири своите нерелигиозни принципи и корумпирана доктрина.

  Од горенаведеното се гледа дека лицемерието е зло не само по себе туку и по своите последици. Затоа, со право треба да се согласиме со овие Господови зборови:  „Пазете се од квасецот на фарисеите, кој е лицемерие“  (Лука 12:1).

  Мора да се чуваме од секакви преправии и лаги, да не нè снајде она што Господ им се закануваше на фарисеите. Навистина треба да бидеме побожни и доблесни, бидејќи каква корист има да му угодиме на нашиот ближен ако заборавиме на Бога во тој процес? Секој од нас нема да биде суден од гордиот свет, туку од Бога еден ден. Бог ќе го открие секој човечки срам пред ангелите и луѓето и праведно ќе ги осуди на страшните маки во пеколот. Затоа, треба да бидеме искрени со сите, бидејќи сме должни да ја исполниме Заповедта на љубовта, на која лицемерието најмногу и се спротивставува.  
  За да не паднеме во гревот на лицемерието, треба да се стремиме кон побожност и страв Божји, бидејќи лицемерието не може да опстане со овие доблести.

  Блажени сме ние ако им правиме добро на нашите ближни без преправање и ако се стремиме кон вистинска праведност. Бог ќе погледне на нас со благодат и наклоност и еден ден ќе не повика како свои верни слуги во вечните небесни радости.

  За озборувања и клевети

  „Кога ќе дојде Застапникот, Кого Јас ќе го испратам од Отецот, Духот на вистината, кој излегува од Отецот, тој ќе сведочи за мене  (Јован 15:26) .

  Зошто Господ го нарекува Светиот Дух Дух на вистината во овој дел од Евангелието? Па, токму затоа што Светиот Дух требаше да ги просветли апостолите за да ја спознаат вистината и како такви, да им даде храброст да ја објавуваат таа вистина без страв.
  Пред да слезе Светиот Дух врз нив, апостолите не можеа целосно да ги разберат Исусовите учења и не се осмелија да сведочат за вистината што ја научија.  

  Познато е дека апостол Петар трипати се одрекол од Господа и со тоа направил срамна лага. Само кога го примија Светиот Дух, нивното незнаење и страв исчезнаа бидејќи нивните срца се зацврстија и тие можеа да излезат во светот за да сведочат за вистината пред Израелците и незнабошците по цена на сопствениот живот.

  Светиот Дух или Духот на Вистината слегува во светата тајна на крштевањето, а особено во тајната на потврдувањето, и затоа наша должност е, како и апостолите, да сведочиме за вистината, чувајќи се од сите лаги. Треба да бидеме искрени со ближниот и да ја отстраниме секоја измама и преправање од нашите срца. 
  Сега треба да се каже нешто за другите два гревови против осмата заповед, а тоа се озборувањата и клеветите, и да се одговори на прашањата:

  Како грешиме со клевети и озборувања

  Кои се гревовите на клевета и озборување?

  Што сме должни да правиме кога ја навредуваме честа на ближниот?

  Како грешиме со клевети и озборувања

  Клеветата и озборувањето се разликуваат едни од други и затоа е потребно прво да се објасни како грешиме со озборување, а дури потоа со клевета.

  Како грешиме со озборување

  Ние грешиме со озборување кога непотребно ги откриваме грешките на нашиот ближен, или озборувањето се случува кога непотребно се раскажуваат вистинските грешки на нашиот ближен!

  Има и такви кои веруваат дека не е грев да се раскажуваат за грешките на другите, под услов тие да бидат вистинито претставени. Со тоа што размислуваат и постапуваат вака, забораваат дека се во голема заблуда. Кој непотребно ги раскажува грешките на својот ближен, греши против љубовта, бидејќи таа бара да не им го правиме на другите она што не сакаме другите да ни го прават нас.

  Понатаму, кој непотребно ги раскажува тајните грешки на својот ближен, греши и против правдата. Се поставува прашањето, што бара правдата? 
  Правдата бара да не се зема она што му припаѓа на друг! Крадецот греши против правдата со тоа што неправедно го оштетува имотот на другите. Исто така, ако непотребно се откриваат тајните грешки на ближниот, тогаш од ближниот се зема она на што нема право и станува како крадец. Со ограбување на честа и добриот углед на ближниот, се греши против правдата дури и повеќе од крадецот, бидејќи честа и добриот углед имаат поголема вредност од парите и имотот.

  Никој нема право да каже дека некој што направил грешка го изгубил правото на почитување и дека не му е погрешно јавното обелоденување на неговата грешка. Иако грешката е тајна, тој што ја направил сепак има право на почитување, а тоа право го губи само ако неговата грешка е општо позната или ако јавно ја кажал на скандалот на луѓето. Дури и ако се претпостави дека соседот кој направил грешка навистина го изгубил правото на почитување, сепак нема право да му ја одземе честа. Тоа се гледа од Светото Писмо кое забранува надворешно пројавување на грешките на ближниот:  „Ако нешто си слушнал, биди како гроб“. Не плашете се! Нема да ти раскинат. Кога нешто ќе слушне, лудакот го обземаат породилни болки како родилка. „Како стрела заглавена во бутот е збор во срцето на будала“  (Сир 19:10-12).

  Во некои случаи ни е дозволено да зборуваме за туѓи грешки. Дозволено е да се зборува за нив со оние луѓе кои веќе се запознаени со овие грешки. Во овој случај не се навредува ниту љубовта ниту правдата, бидејќи се зборува само она што е познато и не се нанесува штета на честа и угледот на ближниот.

  Исто така, не е грев, или барем не е тежок грев, ако некој, без намера да му ја одземе честа и угледот на ближниот, само му ја открие на пријателот неправдата што ја претрпеле заради утеха. Затоа, оној што ќе им каже на властите за неправдите што му биле нанесени, се ослободува од смртниот грев, бидејќи тој што ја нанел неправдата не може да приговара на навредениот да бара совет и утеха. Сепак, мораме да внимаваме да не им кажеме на властите повеќе за лицето што направило грешка отколку што е потребно за да добиеме совет или потребна утеха. 
Можеме да зборуваме   за  грешките на нашиот сосед, дури и ако тие се веќе добро познати на сите. Грешката може да се знае или по самото дело, ако злото е извршено јавно во присуство на многумина и повеќе не може да се сокрие, или со фактот дека некој бил осуден од световниот или духовниот суд за престап или кривично дело. Во првиот случај, навредата може да биде откриена на местото каде што се случило, дури и на оние кои не знаат за тоа, бидејќи јавниот грешник повеќе нема право на добар глас и затоа што оние кои сè уште не знаат ништо за навредата, сè ќе дознаат на друг начин. Во случај кога судот осудил некого, делото или прекршокот може да се прераскажува дури и на места каде што не е позната осудата, бидејќи целта на осудата е да се казни виновникот за да го изгуби својот добар углед и да ги заштити другите од него.

  Ние, исто така, може и треба во одредени случаи да ги откриеме тајните грешки на нашиот сосед, особено ако е неопходно да се поправи оној што ја направил грешката. Ако некој направил голема грешка и дојдете до заклучок дека нема да се подобри ако го оставите сами, прво треба да го предупредите приватно. Ако тоа не може да се направи од валидни причини или опомената остане неплодна, треба да се пријави на оној кој има право и должност да бара негово подобрување, како што потврдува Господ:  „Ако брат ти згреши против тебе, оди и укори го само меѓу тебе и него. Ако те слуша, си го имаш брат ти. Ако не те послуша, земи со себе уште еден или двајца, за да се утврди се, потпирајќи се на сведочењето на двајца или тројца сведоци. Ако и тој не ги слуша, пријави во Црквата! „Но, ако одбива да ја слуша дури и црквата, постапувај го како незнабожец или даночник  (Матеј 18:15-17).

  Затоа, секој што ќе дознае за сериозна грешка направена од сосед е должен да ја пријави кај надлежните, се со цел истата да се казни и исправи. Тајните грешки, исто така, мора да се пријават кога е потребно за да се спречи поголемо зло. Некој може да направи грешка што им штети на доброто на поединци, семејства, заедници, Светата црква или државата. Ако грешките се пријавуваат на оние кои се оштетени од нив, тоа се прави правилно, а ако не се пријават, тоа би било грев кон љубовта. Господ Исус Христос даде многу јасен пример за тоа. Јавно ја разоткри злобата на книжниците и фарисеите за да го спаси народот од нивната измама. Од истата причина, апостол Павле му ја открил на својот ученик Тимотеј злобата на ковачот Александар кога му напишал:  „Александар ковачот ми направи многу зло, Господ ќе му врати според неговите дела“. „Пазете се од него, зашто тој многу се спротивстави на нашето проповедање“  (2. Тим 4:14-15).

  Значи, ако некој вработен го украде или го измами својот работодавец, тој што ќе забележи е должен да му каже на работодавачот за да не претрпи поголема штета работникот. Исто така, ако некој шири списи против светата католичка вера, должност на верниците е да го пријават тоа кај свештеникот, бидејќи ако не го сторат тоа, ќе има голема штета. Но, пријавувањето на тајните грешки на соседот секогаш треба да се прави со добра намера, што треба добро да го паметиме и секогаш да го имаме на ум. Ако причината за пријавувањето на грешката на соседот е едноставно озборување, личен интерес, несакање, омраза, завист, тогаш грешиме со зла намера. Посочувањето на грешките на ближниот секогаш треба да се прави во љубов и само со намера да се подобри ближниот или да се спречи штета.

  Понатаму, можеме да ги откриеме тајните грешки на нашиот ближен само на оние што можат да ја спречат штетата или на оние што биле повредени. Озборувањето е неправда и кога тајните грешки на ближниот се раскажуваат пред луѓе кои не треба ништо да знаат за тоа, бидејќи тоа е бесмислено.

  Понатаму, при известувањето треба да бидеме совесни и строго да се придржуваме до вистината. Кога ќе се засили некоја грешка или кога со сигурност се раскажува нешто што не е сигурно, тогаш се греши против љубовта, правдата и вистината и станува виновен за извршената клевета. Кога се сомневаме дали сме должни и кому сме должни да му откриеме грешка кај ближниот, најдобро е да го прашаме исповедникот во или надвор од исповедалницата и тој ќе биде најдобриот човек што ќе не посоветува што да правиме.

  Како грешиме со клевета

  Со клевета грешиме кога за ближниот измислуваме грешки кои тој не ги направил или кога ги величаме вистинските грешки на ближниот, а тоа е разликата помеѓу озборувањето и клеветата. 
  Озборувачот се држи до вистината и не кажува ништо лошо за својот сосед што всушност не го направил, ниту ги зголемува своите грешки, туку зборува за нив какви што навистина се.

  Оној што озборува не греши затоа што зборува невистина, туку затоа што ја зборува вистината онаму каде што љубовта и правдата го забрануваат. Напротив, клеветникот зборува невистини и на ближниот му става зло за кое тој не е виновен или ги зголемува своите грешки за да стане подостоен за казна отколку што навистина треба да биде.

  Затоа, клеветникот му ја одзема честа на ближниот и лаже затоа што свесно и намерно кажува лага. Затоа, клеветата се спротивставува на доблеста:

  Љубов, затоа што клеветникот го навредува Законот на љубовта, кој зборува за тоа како треба да се однесуваме кон ближниот.

  Правдата, затоа што клеветникот неправедно и против сите права му ја одзема честа и добриот углед на ближниот.

  Вистината, затоа што клеветникот непромислено лаже.

  Клеветата е големо зло, бидејќи навистина бара од расипано и злонамерно срце на човекот да измислува грешки и да му ги припишува на ближниот или во голема мера да ги зголемува вистинските грешки.

  Значи, може да се каже дека тој што клевети е:

  Кој му припишува некое зло на ближниот, за кое не е виновен!

  Кој ги зголемува вистинските грешки на својот ближен, ја преувеличува работата, правејќи ја да изгледа уште погрдо и показниво отколку што навистина е! 
  Светата католичка љубов бара од нас да ги минимизираме грешките на нашиот ближен кога ни е дозволено и треба да зборуваме за нив, а не да ги величаме и да ги оправдуваме или оправдуваме ако е можно.

  Кој ги раскажува сомнителните грешки на соседот како вистинити или конечни! 
  Кога сè уште постои сомнеж дали некој ближен го направил ова или она, честа сè уште му припаѓа додека грешката не се докаже трајно. Да се ​​прикажат сомнителните грешки како сигурни е вистинска клевета, бидејќи тогаш клеветникот ја прикажува работата поинаку отколку што знае дека е.

  Какво добро дело на ближниот се толкува како зло, или се припишува на зла намера! 
  Ова е една од најстрашните клевети и ја покажува големата злоба на срцето на човекот. Таков е обично случајот со некој во кој владее гордост, одмазда, завист и слични работи. Тој не сака да му дава никаква чест на ближниот, а ако не може да го одрече доброто што му го прави ближниот, се труди барем да го намали.

  Кој ги негира и ги намалува добрите особини или доблести на својот ближен? 
  Кога таквиот ќе слушне како го фалат својот сосед, тој се обидува да го побие тоа и да докаже дека не е толку добар и дека неговото однесување не е толку добро како што се претставува. Таквиот човек ги омаловажува особините и добрите дела на својот ближен и се труди на секој начин да ги ослабне.

  Кој молчи кога се фалат добрите дела на ближниот!
  Ова е тивок клеветник, бидејќи со својот молк покажува дека не се согласува со дадената пофалба. Таквото молчење му штети на ближниот, затоа што присутните може да имаат најлоши сомнежи за искажаната пофалба.

  Кој толку ладно и присилно го фали ближниот што повеќе личи на прекор отколку на пофалба! 
  Ваквите пофалби им оставаат на присутните впечаток дека дотичната личност не е достојна за пофалба. Во овие клеветници спаѓаат оние кои прво го фалат својот ближен, а потоа веднаш почнуваат да го критикуваат, сакајќи на тој начин да ја намалат неговата пофалба.

  Од сето горенаведено, јасно е дека можеме да грешиме со озборување и клеветење. Откривањето на вината на ближниот без очигледна потреба е грев на озборување, а измислувањето вина на ближниот дека не ја направил или зголемувањето на неговата вистинска вина или прилагодувањето на говорот и однесувањето за невино да му се наштети на честа, е грев на клевета.

  Кои се гревовите на клевета и озборување?

  Озборувањето и клеветата по својата природа се сериозни гревови!

  Меѓутоа, не секој грев направен преку озборување или клевета е веднаш тежок грев. Клеветата е поголем грев од озборувањето, затоа што клеветникот греши не само против љубовта и правдата, туку и против вистината, и јасно покажува особена злоба кога без совест измислува грешки против ближниот што овој не ги направил.

  По својата природа, озборувањето и клеветата се тешки гревови, бидејќи и двете ја навредуваат честа на ближниот. Честа на католикот, која се губи со озборувања и клевети, вреди многу повеќе од сите други земни добра. Затоа во Книгата Изреки е напишано:  „Доброто име е подобро од големото богатство, а благодатта е подобра од среброто и златото“  (Изреки 22:1).

  Најголемата и најтешката загуба на човекот е кога ќе му се одземе добрата репутација и чесноста. Така, има примери на оние на кои поради тоа им била одземена чесноста, биле тажни до смрт и во таква состојба си ги одзеле животите. Никој не сака да биде нечесен, па дури и најлошата личност се обидува да ги прикрие своите зли дела за да ја спаси својата чесност.

  Често, со озборувања и клевети не само што се губи чесноста, туку се трпат и други штети. Од Светото писмо е познато дека Јосиф Египетски ја изгубил слободата и поминал неколку години во затвор поради клеветата на својата љубовница. И што друго го донесе Спасителот на крстот освен клеветата на Неговите непријатели?

  Многу луѓе останаа без работа и никогаш не можеа да напредуваат во кариерата поради клеветнички јазик и како такви паднаа во најголема беда.  
  Исто така, многу луѓе никогаш не биле во можност да ги остварат своите желби затоа што биле клеветени. Светските, а особено духовните водачи не можат да дејствуваат ако злите јазици им ја одзеле чесноста и добрата репутација. Ако ги погледнеме последиците од озборувањата и клеветите, јасно е дека тоа се многу тешки гревови кои Бог многу строго ги казнува.

  Треба да се спомене и дека озборувањето и клеветата не се секогаш тешки гревови. Ако штетата е мала или незначителна, озборувањата и клеветите се само срамни гревови. Исто така, нема да биде тежок грев ако некој безгрижно каже збор што само малку ќе ја наруши честа на ближниот. Меѓутоа, постојат одредени околности кои можат да одредат дали озборувањето и клеветата се тежок или благ грев. Еве ги тие околности:

  Колку е поголема грешката, или колку е поугледна личноста за која се зборува или личноста што зборува, толку е посериозен гревот!

  Сосема е јасно дека оние кои пријавуваат поважен престап на ближниот грешат посериозно од оние кои известуваат за нешто мало. Исто така, гревот е посериозен ако тој што озборува или клевети е поугледна личност. Личноста која има висока позиција во заедницата или личност со особено добра репутација е многу повредена ако ја изгуби својата чесност или добра репутација. Исто така, сериозноста на гревот многу зависи од тоа кој го прави озборувањето или клеветата. Ако ова го прави угледна личност, тоа остава поголем впечаток кај слушателите отколку кога тоа го прави обичен човек, бидејќи ако нешто е раскажано од угледна личност, тогаш се смета дека и тоа треба да биде вистина.

  Гревот на озборувањето и клеветата е толку поголем, толку е поголема штетата предизвикана од тој грев!

  Честопати чесноста на една личност е тесно поврзана со другите добра што ги поседува, па ако претрпи штета од неа, тие трпат штета и на другите добра. Ако му се одземе чесноста на трговецот, набргу ќе му пропадне чесноста на работникот, никој нема да му даде работа ако му се одземе чесноста на службеникот или на свештеникот, тој веќе нема да може да ги извршува своите обврски;

  Понатаму, колку пати се случува озборувањата и клеветите да го спречат среќниот брак или да спречат некој да добие позиција за која е способен и каде може да направи многу добро? Се разбира, таквите говори можат да му наштетат и на душата на соседот. Кога човек ќе дознае дека ја изгубил честа и добриот углед, повеќе не се грижи за ништо, се предава на своите страсти и паѓа во секакви зла.

  За да се утврди поголемата или помалата грешност на озборувањата и клеветите, мора да се внимава колку луѓе и на какви луѓе биле изговорени!

  Ако се одземе чесноста пред неколку луѓе, тоа е поголем грев отколку да се прави пред еден човек. Полошо е и ако се случи пред видни луѓе. На многу луѓе не им е гајле ако луѓето кои имаат мала вредност не ги оценуваат добро, но ги боли кога оние кои се угледни не ги почитуваат високо.

  Колку е позлобна намерата зад озборувањето или клеветата, толку е поголем и посериозен гревот направен! 
  Вистина е дека озборувањата и клеветите можат да бидат тежок грев ако настанат дури и од обични муабети, но секако се посериозни ако настанат од омраза и завист или некоја друга зла намера. Озборувањето кое само по себе е благ грев, кога е направено со особено зла намера, може да стане озборување кое носи тежок грев.

  Горенаведеното се околностите според кои се оценува сериозноста на озборувањата и клеветите. За жал, има малку гревови кои се толку вообичаени како наведените, бидејќи многу луѓе го започнуваат својот разговор со озборувања или клевети бидејќи не знаат ништо подобро. Потоа зборуваат за злото што го знаат за својот ближен или го слушнале од некој друг, и додаваат уште многу. Се разбира, дури и оние кои инаку живеат во страв Божји, исто така клеветат и озборуваат. Оние кои го прават овој грев треба да се грижат за себе и да донесат одлука дека ќе го изразат злото што го знаат за ближниот само ако можат да спречат некое зло и да постигнат некое добро. Тие треба да донесат одлука секогаш да зборуваат за доблестите и убавите особини на својот ближен, за да бидат како пчели кои, дури и од отровни растенија, избираат само мед и го оставаат отровот зад себе.

  Тие исто така треба да донесат одлука не само да не зборуваат против својот ближен, туку и да се трудат да не слушаат таков говор, бидејќи честопати само слушањето на таков говор е грешно. Сите што со задоволство слушаат озборувања или клевети, многу и тешко грешат. Никогаш не треба да ги слушаме оние кои со сочувство озборуваат и клеветат, бидејќи тоа би ги поттикнало да му дадат уште поголема слобода на својот злобен јазик. Треба со изразот на лицето да покажеме, а со зборови да разбереме дека не ги одобруваме ваквите говори и дека не сакаме да ги слушаме. 
  Исто така, оној што не го спречува озборувањето иако можел, греши слушајќи го.

  Секој е должен, од љубов, колку што може, да спречи штета на ближниот. Тоа важи и за озборување и клевета, бидејќи тие ја навредуваат честа на ближниот. Кој не го прави тоа многу греши против светата католичка љубов кон ближниот. Треба да бидеме многу внимателни да не му ја одземеме честа на ближниот и никогаш да не ги слушаме оние што озборуваат, бидејќи и едните и другите се грешни и казниви пред Бога, кој ќе бара строга сметка за секој непотребен збор.

  Што сме должни да правиме кога ја навредуваме честа на ближниот?

  Секој што го озборува или клевети својот ближен е должен да си ја врати чесноста и да ја надомести секаква штета! 
  Како што во случајот на кражба, украденото мора да се врати и да се надомести штетата, така и оние кои озборувале или клеветеле друг, прво мора да ја вратат чесноста што му ја одзеле. Поважно е да се врати чесноста отколку временската добра, бидејќи таа е од многу поголема вредност. Тоа е таква должност што ниту епископ ниту свештеник не можат никого да изземат од неа.

  Без разлика дали некој што клевети или озборува ќе добие прошка во исповедникот, нема вредност ако нема сериозна волја да му ја врати украдената чесност на ближниот. 
  Кој неправедно ќе му го одземе гласот на ближниот, покрај гревот што го направил, должен е и на ближниот да му надомести, што зависи од големината на направената штета. За оваа должност нема сомнеж, единствено прашање е како треба да се исполни. Кога одговараме на ова прашање, треба да внимаваме дали доброто име на нашиот сосед е оштетено со озборувања или клевети.

  Оној што само озборувал или кажувал вистински грешки, не може да ги повлече за да му ја врати чесноста на ближниот и да каже дека не се вистинити, затоа што ќе лаже. Но, како таков, тој има должност да му прости на ближниот и по можност на друг начин да му ја надомести честа. Тој може да го направи тоа со тоа што ќе каже дека неговиот сосед го направил од човечка слабост, страст или непромисленост. 
  Може да каже и дека некој друг на негово место сигурно би го направил истото или полошо, бидејќи сите сме слаби луѓе. Како додаток, можете да ги истакнете неговите добри особини, како што е фактот дека се кае за тоа што го направил и е сигурен дека ќе се подобри.

  Затоа, на овој и на слични начини, на ближниот треба да му се надомести честа и доброто име. Но, поинаку е со клеветник кој кажал лага за својот сосед. Не е доволно само да му се извиниш на ближниот, клеветникот мора да го повлече кажаното, односно да каже дека тоа што го кажале за ближниот не е точно и само така можат да му ја вратат честа на ближниот. Во ова отповикување, пак, не е секогаш потребно јавно да се признае злобната клевета, бидејќи доволно е да се каже дека соседот не ја направил грешката за која е обвинет. Ако честа на ближниот не може да се врати на друг начин освен клеветникот да ја признае својата клевета и јавно да се открие како лажго, тогаш мора да го стори тоа, бидејќи правдата бара невините да си го вратат својот интегритет, без разлика што тоа не може да биде поинаку освен виновникот да го изгуби својот интегритет. 
  Правдата бара доколку клеветата била јавна, тогаш и таа јавно да се повлече. Доколку лицето кое озборува или клевети не сака или не може да го стори тоа, должни се сите оние кои го предизвикале или поддржале озборувањето или клеветата. Ова е ист случај како и со кражбата, бидејќи ако крадецот не ја врати украдената стока, тогаш тоа мора да го направат сите кои учествувале во кражбата.

  Затоа, сите оние кои со своето одобрување предизвикале озборувања или клевети или не го спречиле тоа, а можеле и требало да го спречат, треба да му ја вратат честа и интегритетот на ближниот, особено ако тој што го извршил озборувањето или клеветата не сака или не може да го стори тоа. Не му се должи почит на некој што само го слушал озборувањето, кој не го предизвикал озборувањето и кој не бил должен да го спречи. 
  Причините кои го оправдуваат човек да му врати чесно на ближниот се:

  Доколку откриениот прекршок стана познат на друг начин! 
  Пример за тоа е судското убедување, бидејќи во тој случај не е можно да се воспостави добро име за ближниот, а ако нешто е невозможно тогаш тоа никого не обврзува.

  Ако се земе предвид дека сите веќе заборавија на откриениот прекршок поради долго време и дека веќе никој не размислува за тоа! Тогаш не би било разумно да го споменеме затоа што повторно ќе нè потсети на престапот.

  Ако сеќавањето на престапот беше поврзано со загрозување на животот, бидејќи животот е поголемо добро од чесноста и доброто име! 
  Оној што го загрозил животот на својот ближен преку озборување или клевета, мора, ризикувајќи го сопствениот живот, да го отповика озборувањето или клеветата, бидејќи невиниот мора да се спаси пред виновникот.

  Ако е невозможно да се надомести чесноста поради оддалеченоста на местото или ако клеветникот не може да стигне до местото каде што клеветел или до луѓето пред кои клеветел! Потоа може и треба да се отповика писмено во весник ако не е можно усно.

  Ако имаме доволно причини да веруваме дека слушателите на озборувањата не верувале во кажаното! 
  Во овој случај, оној што озборува или клевети, наликува на крадец кој сакал да краде, но бил спречен да го стори тоа.

  Ако комшијата си прости, ќе ја надомести честа, ако му се дозволи! 
  Тој може да не го стори тоа во случај губењето на неговата чест да предизвика скандал или да му наштети на општото добро.

  Сето тоа се причини кои го оправдуваат надоместокот на честа. Ако ниту една од овие причини не постои, тогаш секој што нанел штета на честа на друго лице преку озборувања или клевети е должен да ја надомести таа чест без прашање.

  Понатаму, треба да ги надоместиме сите штети предизвикани од озборувања или клевети!
  Често, кога се користи озборување или клевета, не само што се губи чесноста, туку на ближниот му се нанесуваат разни други штети кои треба да се надоместат. Гревот не му се простува на оној кој сака само да му ја врати честа на ближниот, но не сака да ја надомести направената штета. Надоместувањето на штетата е должност што преминува на наследниците на лицето кое го извршило озборувањето или клеветата. Наследниците не се должни да му ја надоместат честа на својот ближен, бидејќи тоа е лична вина на тој што озборувал или клеветел, туку се должни да ја надоместат причинетата штета, бидејќи тие се наследници на материјалните добра на тој што озборувал или клеветел.

  За поттикнување

  Поттикнувањето е грев кој се случува многу често, а се случува кога некого ќе известиме, или ќе му кажеме што некој друг му рекол лошо или му направил нешто непријатно. На овој начин, поттикнувачот сее немир и раздор, раздвојувајќи ги луѓето и често постигнувајќи резултат дека оние кои се сакале и живееле во мир целосно се разделуваат и стануваат лути непријатели.

  Оној што поттикнува и тој што озборува се слични по тоа што и двајцата зборуваат лошо за ближниот. Тие се разликуваат по тоа што оној што озборува сака да ја поткопа честа и доброто име на ближниот, а оној што поттикнува ја уништува хармонијата меѓу соседите.  
  Озборувањето ја намалува честа на ближниот, а клеветникот ја одзема на ближниот наклонетоста и љубовта кон другиот, односно клеветникот сее раздор меѓу луѓето кои живееле во мир меѓу себе. За да го постигне ова, поттикнувачот раскажува приказни за својот ближен кои особено веројатно ќе го стават во немилост кај другите и ќе му ја одземат љубовта. Со таквиот говор, поттикнувачот сее раздор и омраза, ги разделува сопружниците, браќата, пријателите, соседите, ја одзема љубовта на поданиците кон надредените, а сее само зло и несреќа.

  Поттикнувањето обично е придружено со други гревови како што се неискреност, преправање, ласкање, самољубие, завист, омраза и одмазда. Поттикнувачот често измислува сè, а неговата завист и одмазда го наведуваат да прибегне кон клевета ако му се чини дека е соодветно средство за остварување на својата зла намера.  
  Таквите зли луѓе правеле заговор против Давид за да го отстранат од наклоноста на цар Саул. Тие лажно му пријавиле на царот дека Давид е негов непријател, па затоа и самиот Давид му се пожалил на Саул:  „Зошто ги слушаш луѓето кои велат дека Давид подготвува твој пад?“  (1. Сам. 24:10).

  Во очите на Бога, подбуцнувањето е грозоморно и проколнато злосторство, како што е потврдено во Светото писмо:  „Постојат шест работи што Господ ги мрази, седум се одвратни за неговата душа: горделиви очи, лажлив јазик, раце кои пролеваат невина крв, срце што смислува злобни планови, стапала што бега кон човек што лаже раздор меѓу браќата“  (Изреки 6:16-19).

  Оваа седма работа, или  „човек кој сее раздор меѓу браќата“, зборува за човек кој поттикнува и на тој начин сее раздор меѓу браќата. Ако сака да добие прошка за гревовите од Бога, таквиот човек мора да ја надомести штетата што му ја нанел на својот ближен, исто како некој што го озборувал или клеветел ближниот. Човек кој знае колкава штета носи овој грев во себе и во неговите последици, треба да го избегнува со сето свое срце. Тој не смее да биде сејач на раздор, туку мора да се стреми кон мир и хармонија меѓу браќата насекаде. Човек треба да молчи за она што го слушнал за ближниот од друг. Само ако тоа го бара неговата должност, тој може и треба да го каже она што го слушнал без пристрасност. Треба да се внимава со оние кои поттикнуваат и да се внимава да не им падне во мрежите. Оние луѓе кои од додворување или некоја друга зла намера ќе му кажат нешто за ближниот, треба да се избркаат и да се покаже дека не го сака нивното џагор. Родител кој има деца треба да ги научи колку е штетно поттикнувањето и жестоко да ги казни доколку го сторат.

  За прекорот

  Укорот или потсмевот е грев кој се случува многу често и од кој треба да се чуваме. Гревот на прекор или потсмев го прави некој кој, иако нема право на тоа, некому му прекорува в лице или го обвинува за нешто што го засрамува пред другите. 
  Укорот се разликува од озборувањето, бидејќи се јавува на лице и во присуство на ближниот, а оној што го озборува ближниот тоа го прави во негово отсуство. Озборувањето е како кражба, а клеветата е како грабеж.

  Озборувањето се разликува од прекорот по тоа што озборувањето ја поткопува почитта, додека прекорот или потсмевот ја уништува честа на ближниот. Исмејувањето може да се случи или со пропуст или со дело. Со пропуст тоа се случува кога некој не го прави она што бил должен да го прави од почит кон ближниот, а со дело кога му прави нешто на ближниот пред другите што не му служи на чест.

  Исмејувањето и исмејувањето исто така потпаѓаат под прекор или подбив. Исмејување е кога нечиј говор го изложува на смеа и потсмев пред другите. Тоа го направила ќерката на Саул, Михала, кога срдечно му се потсмевала на Давид, кој во света радост танцувал пред народот за време на прославата на пренесувањето на Ковчегот на заветот, кога јасно му рекла:  „Колку чесно се однесувал израелскиот цар денес, откривајќи се пред очите на слугинките на своите слуги, како еден од обичните луѓе  (Сам2:6).

  Господ го мразел потсмевот што Михал си го дозволил кон Давид и затоа ја казнил со неплодност до крајот на нејзиниот живот. Дозволени се невини шеги кои не навредуваат никого. Некогаш е неопходно и не е лошо да се исмејува на некој начин суетниот и арогантен човек ако намерата е да се ослободи од неговата безумна ароганција. Меѓутоа, секогаш е грев, па дури и смртен, ако јавно се исмеваат свештениците, побожните личности, религијата и работите посветени на Бога, и ако се исмеваат родителите и другите личности кои се достојни за почит.

  Оние кои со својот безбожен јазик се потсмеваат на најсветите и најчесните работи се најодвратните луѓе кои префрлаат тешка одговорност на својата совест. Уште погрешно е потсмевот кога некого го исмеваат со знаци и гестови. Така, војниците му се потсмевале на Исус кога на грбот му ставиле црвена војничка наметка наместо царска црвена наметка или кога наместо жезло му ставиле трска во рацете, а потоа клекнале пред него и го поздравувале како цар. Ако на тој начин се исмева Бог, посветена личност, водачи или несреќни како слепите, глувите, немите или лудите, тогаш ова е особено грешно, бидејќи покажува злобно срце во кое е изгаснат последната искра на страв од Бога, сочувство и љубов.

  Имаме ужасен пример како Бог казнува такво потсмев кај луѓето од Антиохија. Голем дел од овие жители, по поттик на безбожниот управител Астериј, со потсмев го напаѓале преподобниот епископ Григориј кога и да се појавил на улица и често фрлале со кал и камења кон него и неговите другари, а во театарот и на сцената ги пееле најсрамните навреди за него. Поради ваквото однесување, Астериус бил сменет од функцијата, но по некое време се вратил на својата служба.

  На денот на неговото враќање, 31 октомври 589 година, тој се оженил и со угледна и богата наследничка. Целиот град присуствуваше на свадбената церемонија и ја славеше прославата. Меѓутоа, околу три часот по полноќ ненадејно се случи страшен земјотрес кој уништи цркви, палати, јавни и приватни куќи. Две третини од Антиохија станаа урнатини, а среде радоста на свадбената гозба, Астериј заедно со својата невеста и сите гости умре под урнатините на својата урната палата. Во таа несреќа животот го загубија повеќе од 60.000 луѓе. 
  Овој случај покажува колку страшно Бог се одмаздува за навредата нанесена на неговиот верен слуга. Затоа секогаш треба да внимаваме да не навредуваме некој близок.

  Укорот или потсмевот може да се прошири и на физичките или моралните грешки и недостатоци на ближниот.  
  Исто така, потсмев е да се критикува некого за неговиот низок статус, злосторствата на неговите родители или роднини, неговото грдо тело или други физички и психички недостатоци. 
  Исто така, потсмев е да се обвини некого за зло што го направил или да се нарече некого лажго, измамник, крадец или прељубник.

  Исмејување е и кога викаме некого и го пцуеме. Често се случува во лутина да се фрли нешто кон соседот, да се навредуваат и пцујат, а тоа често доведува до тепачки, повреди и убиства. Ова резултира со долготрајни непријателства и спорови кои чинат големи суми пари на суд и често уништуваат цели семејства. Поради оваа причина, треба да се чуваме од пцовки и потсмев.

  Како што се гледа од Евангелието, многу е грешно и да се зборува зло и да се пцуе, и затоа Господ јасно вели:  „А кој на својот брат му рече: Раца, ќе одговара пред Големиот собор“. „И кој ќе го нарече „лудак“, ќе биде подложен на пеколниот оган“  (Матеј 5:22).

  Гревот на потсмев е дотолку посериозен, колку е поголема вината за која се обвинува, толку е повисока положбата и честа на личноста кон која е насочена исмејувањето и на крајот полоша е намерата од која се прави исмејувањето.

  Се подразбира дека не е грев кога претпоставениот ќе го прекорува својот подреден за грешка со намера да го поправи, но и тогаш не смее да ги надминува дозволените граници. 
  Се разбира, дозволено и должно е родителите да ги опоменуваат своите деца, исто како што тоа го прават лидерите за своите подредени, сериозно за да ги спасат од временска и вечна пропаст.

  Секој што го навредил својот сосед на кој било начин е должен да се поправи. Ова задоволување треба да се направи јавно или приватно или во зависност од тоа дали навредата е јавно упатена пред неколку лица или приватно. Начинот на обесштетување треба да биде соодветен за лицето кое било навредено. Ако навредата била упатена кон водачот, тогаш мора да се моли за прошка, особено ако тој го бара тоа. Ако навредата била упатена кон некој подреден, тогаш е доволно учтиво да му се извините, да го посетите или да му покажете почит на некој друг начин. Кога навредениот ќе му се одмазди на оној што го навредил, тогаш сатисфакцијата веќе не е потребна, бидејќи навредениот си го добил своето право за себе. Ако потсмевот бил проследен со клевета или ако грешката и обвинението биле измислени и лажни, тогаш покрај задоволувањето треба да му се врати честа на соседот и да се отповика лажното обвинение.

  Не е дозволено да го прекоруваме ближниот и на тој начин да го изложуваме на потсмев. Нам ни е заповедано да благословуваме, а не да пцуеме или навредуваме, односно ни е заповедано да бидеме благи и да примаме навреди во дух на љубов. Имаме пример во Господ кој не прекоруваше кога беше прекоруван, туку се молеше за своите непријатели и за оние кои го укоруваа. Во тоа треба да го следиме и, според опомената на апостол Петар, да не возвраќаме зло за зло или навреда за навреда, туку напротив, следејќи го Господовиот пример  ,  да ги благословуваме нашите непријатели за да го постигнеме Божјиот благослов: „Не враќајте зло за зло или навреда за навреда, туку напротив, благословувај!

  За лажно или лажно сомневање

  Лажното или лажното сомневање и злото или погрешното расудување по својата природа се внатрешни гревови против осмата заповед кои можат да се манифестираат и надворешно ако се кажат во присуство на други, во тој случај стануваат како озборувања или клевети. Оној што греши со лажно сомневање, без доволно валидни причини, му мисли зло на ближниот, се сомнева и смета дека некој сторил или имал намера да направи зло, прави лажно сомневање.

  Значи, сомнежот не е цврста проценка дека нешто е вистина, туку само мислење дека она што се сомнева може да биде вистина. 
  Сомнежот може да биде без причина.   
  Сомнеж со разум е кога имаме доволно причини да се сомневаме во злото за нашиот ближен. Овој сомнеж е разумен и не е грев.

  Неразумно сомневање е кога се сомневаме во зло за нашиот ближен без доволна причина. Токму таквото сомневање е лажно или погрешно сомневање. Дури и да не е смртен грев, лажното или погрешното сомневање е секогаш грешно затоа што е спротивно на љубовта и правдата. Тоа се коси со светата христијанска љубов, која вели дека не го правиме она што не сакаме да ни се направи. Ако не сакаме некој без причина да се сомнева во нашата доблест и праведност, тогаш тоа не треба да му го правиме ниту на ближниот.

  Лажното сомневање се спротивставува и на правдата, која бара од ближниот да не се зема она што е законски негово. Ние треба да го почитуваме нашиот ближен како што другите не почитуваат нас. Како што некој греши против ближниот ако без причина му ја одземе чесноста пред другите, греши и ако го изгуби доброто мислење за него без валидна причина. Бог преку пророкот предупредува од лажното сомневање, велејќи:  „Не смислувајте зло во срцата ваши еден против друг; Не бакнувајте лажна клетва. За сето тоа мразам, вели Господ“  (Зах. 8:17).

  Лажното сомневање често води до многу гревови. Ако се сомневаме дека нашиот ближен го направил ова или она зло, тогаш немаме многу почит кон него, сме ладни кон него и честопати ги изразуваме своите сомнежи на другите, па така го озборуваме или клеветиме. И, често се случува сомнежот што на почетокот изгледа разумен, на крајот да испадне лажен. Од ова произлегува дека не треба веднаш да се посомнева погрешно, дури и ако има причини за тоа, бидејќи на ближниот може непотребно да му се нанесе неправда. Човек треба да размислува добро и да му суди на ближниот толку долго, додека не се докаже спротивното, односно вината.

  Меѓутоа, не треба целосно слепо да му веруваме на ближниот, бидејќи Божјото слово и искуството учат дека многу соседи не се целосно чесни и се обидуваат да го измамат и да му наштетат на ближниот, и физички и духовно. Треба да се однесуваме претпазливо кон оние што не ги познаваме, а таквото однесување не е грешно, туку дури и се препорачува. Самиот Господ вели:  „Ете, јас ве испраќам како овци меѓу волци. „Затоа, бидете мудри како змии и невини како гулаби“  (Матеј 10:16).

  Родителите, водачите и господарите се во право ако не им веруваат премногу на своите деца и поданици, бидејќи од ова може да произлезе големо зло. Особено младите не треба да им веруваат на сите со кои ќе дојдат во контакт, бидејќи волците во овча облека честопати доаѓаат да ги уништат. Треба да бидеме претпазливи со сите, но и да имаме добро мислење за сите додека не се увериме во спротивното, за да не грешиме преку лажно или погрешно сомневање. Исто така, треба да бидеме уште повнимателни од погрешно или злобно расудување, што се рефлектира во фактот дека злото се смета за вистинито и сигурно иако нема доволна причина за тоа.

  Значи, разликата помеѓу лажното сомневање и лажното расудување е во тоа што оној што лажно се сомнева има само злобно мислење и сè уште се сомнева дали ближниот го направил ова или она и сè уште ја смета за можна нивната невиност, додека оној што суди лажно или зло, своето зло мислење го смета за сигурно и веќе нема никакви сомнежи во тоа.

  Лажното или погрешното сомневање и злото или погрешното расудување се согласуваат со тоа што тие секогаш се прават без доволно причини. Исто како што е сомнежот, расудувањето е погрешно само ако е без доволна причина. Ако на некој што е општо познат како крадец му се суди дека е крадец, тоа не е грев, бидејќи има многу причини за тоа. Ако некој што не е познат и за кој не е слушнато зло од други би се сметал и се суди за зло само врз основа на изгледот, тогаш би било сосема погрешно да се суди, бидејќи за тоа нема да има доволно причина и докази.

  На погрешен или злобен суд

  Погрешниот или злобниот суд е уште повеќе спротивен на вистината и правдата отколку на погрешното или лажното сомневање, бидејќи чесноста на ближниот е посериозно навредена кога злото за кое се зборува се смета за сигурно отколку кога само се сомнева или кога се сомнева дали е направено. Овој суд е многу неправеден и погубен затоа што оној што го суди својот ближен лошо ги повредува Божјите права, бидејќи само Бог има право да им суди на луѓето. Затоа апостол Павле вели:  „Кој си ти да му судиш на туѓ слуга? „Тој стои или паѓа кај својот господар, и ќе стои затоа што Господ може да го задржи“  (Римјаните 14:4).

  Со овие зборови апостол Павле сака да каже дека немаме право да му судиме на ближниот, без разлика дали е добар или зол, бидејќи за се што прави нашиот ближен одговара само пред Бога, кој ќе му суди според неговите дела. Истата вистина ја изразува и апостол Јаков:  „Законодавецот и судијата има само еден: кој може да спасува и да уништува“. „Но, кој си ти да му судиш на својот ближен?“  (Јаков 4:12).

  Оној што погрешно го суди својот ближен, се поставува себеси за судија за работи за кои нема доволно знаење. Неговото расудување се однесува или на намерата или на чинот на соседот. Ако суди за намерата, тогаш оди подалеку отколку што му е дозволено да оди, бидејќи намерата е она што е внатрешно и скриено и може целосно да се знае само од сезнајниот Бог кој ги испитува срцата и умовите. Затоа, ниту световните, ниту духовните судии не смеат и не можат да судат за внатрешните намери и мисли, бидејќи нивното расудување се протега само на надворешните постапки на ближниот. Слично на тоа, оној кој суди според надворешните постапки може лесно да биде измамен, бидејќи не ги знае вистинските намери на својот ближен. Дејството кое на прв поглед изгледа зло поради добрите намери од кои е направено претставува добро. Таквото дело наликува на Ковчегот на заветот, кој однадвор беше грозен и грд, бидејќи беше покриен со кози од кози, но во него имаше сè скапоцено и свето.

  Затоа, неправдата се прави кога веднаш ќе се помисли зло за чинот на ближниот што на прв поглед изгледа зло. Во тој случај се станува сличен на судија кој без соодветна истрага осудил некого врз основа на нечии неодговорни муабети. Таков судија би испаднал страствен и неправеден, бидејќи погрешно го суди својот сосед.

  Навистина, тој што е навистина добар и чесен, ги смета и другите за добри и чесни. Добриот човек најмалку го суди својот ближен, а лошиот најмногу го осудува, затоа што гордоста, зависта, омразата, пристрасноста и немилоста секогаш водат до погрешно расудување. Кој им се предава на овие страсти, добрите дела на ближниот ги оценува како зло, а ближниот не може да му угоди.

  Праведен човек поблаго ги суди и најголемите грешници и ако не може да им ги прости делата, тогаш барем ќе му прости на човекот. Затоа, треба да имаме вистинска, света христијанска љубов за да исчезнат од нас лажното сомневање и лажниот суд. Треба да се држиме до овие зборови Господови:  „Не судете, и сигурно нема да бидете судени! Не осудувајте, и сигурно нема да ве судат!  (Лука 6:37). Амин!